Group-Think?

Groepsdenken is een fenomeen waarbij een groep - van op zich zeer bekwame personen - zodanig wordt beïnvloed door groepsprocessen dat de kwaliteit van de groepsbesluiten vermindert. Controversiële kwesties of alternatieve oplossingen worden vermeden. Groepsdenken kan leiden tot kleine ongelukken en grote rampen. Voorbeelden zijn de neergang van Swissair en het verhaal van de Boeing 737 MAX. ¹⁾²⁾³⁾

Neerstortende vliegtuigen zijn behoorlijk zichtbaar. Maar wat als zo'n proces van groepsdenken zich over een eeuw uitstrekt? Hoeveel mensen gaan het dan nog zien? Wie legt dan nog de verbanden?

Terugkijkend kunnen we vaststellen dat destijds, in de jaren '20, '30 en '40 van de vorige eeuw al voldoende informatie beschikbaar was over vitamine A en vitamine D. Toen al zagen onderzoekers dat dit in werkelijkheid gevaarlijke stoffen waren en zeker geen vitamines. Maar vee kreeg al in de jaren '20 van de vorige eeuw grote hoeveelheden leverolie bij hun voer. ⁴⁾⁵⁾ En in de jaren '30 werd in de VS begonnen met het toevoegen van vitamine D aan de melk.⁶⁾ Toen in 1949 het besluit werd genomen om A en D systematisch toe te gaan voegen aan onze voedselketen was een pad ingeslagen waarvan niet meer kon worden teruggekeerd.

Is hier ook groepsdenken van toepassing? Hoe zouden we dat kunnen herkennen?

Groepsdenken kent symptomen als: ⁷⁾⁸⁾

• collectieve rationalisatie,
• geloof in inherente moraliteit,
• stereotypische opvattingen over buitenstaanders,
• druk op andersdenkenden,
• zelfbenoemde “mindguards”.

Enkele problemen die het kan veroorzaken zijn: ⁹⁾

• blindheid voor mogelijk negatieve uitkomsten,
• niet luisteren naar mensen met afwijkende meningen,
• gebrek aan creativiteit,
• gebrek aan voorbereiding op het omgaan met negatieve uitkomsten,
• belangrijke informatie negeren,
• onvermogen om andere oplossingen te zien,
• niet zoeken naar dingen die de groep misschien nog niet kent,
• onbetwistbaar gehoorzamen aan autoriteit,
• overmoed in beslissingen,
• weerstand tegen nieuwe informatie of ideeën.

In 1949 besloot de net opgerichte Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat de standaard voor vitamine A moest worden veranderd. Er moest een conversiefactor worden bepaald om naar de bestaande standaard terug te kunnen rekenen, maar dat bleek een onmogelijke opdracht. Die tegenvaller was “een conclusie van fundamenteel belang” schrijft de secretaris van de aangestelde commissie in zijn verslag. Maar de negatieve uitkomsten werden gebagatelliseerd en gerationaliseerd. De onverwachte en volledig andere uitkomsten werden op een hoop gegooid en gemiddeld. Uit het verslag: ¹⁰⁾

At any rate that is the average result of all the four collaborative researches which have been mentioned. There is some evidence that conditions exist in which it is not always so, but in the conditions of the collaborative experiments it was so.

In ieder geval is dat het gemiddelde resultaat van alle vier de genoemde collaboratieve onderzoeken. Er is enig bewijs dat er omstandigheden bestaan ​​waarin dit niet altijd zo is, maar onder de omstandigheden van de collaboratieve experimenten was dit wel het geval.

De gevitamineerde margarine moest en zou er komen, met synthetische vitamine A. “Goodwill overwon de moeilijkheden.” Ook latere incidenten van vergiftiging met vitamine A en D werden gebagatelliseerd en gerationaliseerd. In zijn boek schrijft de wetenschappelijk directeur van de Nutrition Foundation dat vergiftiging nu eenmaal kan gebeuren. Het publiek heeft helaas maar een zeer beperkt begrip, schrijft hij, en dient door de autoriteiten tegen zichzelf te worden beschermd, gebaseerd op wetenschap. ¹¹⁾¹²⁾

In 2008 bracht de Gezondheidsraad “in het licht van nieuwe Europese regelgeving” advies uit aan de minister over vitamine D.¹³⁾ Daarin werd gepleit voor een verhoging van de niveaus en aanvulling via verrijkte voedingsmiddelen, naast de al bestaande. In 2010 kwam er kritiek op dat advies, dat werd gepubliceerd in het blad Nature.¹⁴⁾ Nee, geen kritiek op nog meer “verrijking”. Ook niet op het faciliteren van de voedingsindustrie en zelfs niet op de onzuivere onderbouwing.

Nee, de kritiek luidde dat het advies te voorzichtig was en dat de toxiciteit van vitamine D werd overdreven. Er moest nog veel meer vitamine D worden ingenomen!

Volgens de groepsdenktheorie is een mindguard een lid van een groep die als informatiefilter fungeert. Hij verstrekt beperkte informatie aan de groep en gebruikt, bewust of onbewust, diverse strategieën om afwijkende meningen te controleren en het besluitvormingsproces te sturen in de richting van een specifiek, beperkt scala aan mogelijkheden.

In opdracht van het RIVM werkte TNO gedurende het jaar 2008 aan een rapport dat beschreef hoe op “een effectieve manier Vitamine D-advisering voor 1 tot 4 jarigen op het consultatiebureau” kon worden gegeven.¹⁵⁾ In dat rapport veronderstelt TNO stereotypisch een “kennisgebrek, een gebrek aan risicoperceptie en een negatieve attitude ten opzichte van supplementen bij ouders” die het consultatiebureau bezoeken.

TNO meent dat de druk op die andersdenkende ouders moet worden opgevoerd, o.a. door ‘geanticipeerde spijt’ mee te nemen in het advies. “Men kan ouders vragen zich voor te stellen hoe ze zich zouden voelen als hun kind later bijvoorbeeld botontkalking of spierklachten zou ontwikkelen die door vitamine D-suppletie wellicht voorkomen hadden kunnen worden.” Of “door in te spelen op de emotie”.

Enige angst voor de gevolgen van vitamine D tekort mag worden opgeroepen.

Ouders mag verteld worden welke negatieve consequenties het niet-suppleren heeft, bijvoorbeeld botontkalking op latere leeftijd, en mogelijk een verhoogde kans op chronische ziekten als diabetes mellitus type I en II en bepaalde vormen van kanker.

Dergelijke werkzame marketingtechnieken kunnen worden benut.

Kortom, volop symptomen van groepsdenken bij onze autoriteiten, rondom de ongevraagde, onontkoombare en steeds hoger oplopende doses vitamine A en vitamine D.