to B or not to B?

That's the question… “En hoe zit het dan met al die andere vitamines?”, is de vraag die ik vaak hoor. Nou, alle echte vitamines die je nodig hebt, die zitten allemaal in het natuurlijke voedsel dat je eet. Die levert de natuur er gewoon bij, zonder allerlei nummertjes of bijsluiters. Niks om je druk om te maken. Waarom zou je?

Maar toen ik laatst een drogisterij binnenliep kreeg ik een vermoeden waar die vragen vandaan kwamen. Want, wauw, wat een enorm aanbod aan pillen staat daar! Hebben we die potjes echt allemaal nodig? Mensen lijken het te denken! Het valt me ook op dat er steeds vaker van die synthetische stofjes aan onze frisdranken worden toegevoegd. Marketeers en influencers weten dat mensen de term vitamine nog altijd associëren met veilig en vitaal. En dat verkoopt. Gaat dat allemaal wel goed? Of worden er vergissingen begaan?

Hoe begon dit hele vitamine-verhaal ook weer? Oh ja, het begon eind 19e eeuw, toen er voedselschaarste heerste. En armoede. Maar in Nederlands Indië kregen de kippen juist luxe, witte rijst zonder schilletjes en werden daardoor ziek. Daar ontstond een nieuw inzicht: eet gevarieerd en compleet!

Moeder Natuur levert belangrijke stofjes bij die rijst, die je helpen om het goed te verteren en er de energie uit te halen. Neem daarom een voorbeeld aan de lokale bevolking: die haalt de schilletjes er veel minder rigoureus af, zodat ze al die stofjes binnenkrijgen. Lesje geleerd, niet meer doen en iedereen weer over tot de orde van de dag!

Maar zo is het niet gegaan. Er ontstond een fanatieke zoektocht naar al die individuele chemische stofjes, want er waren allerlei ondervoedingsziektes. De markt lag open en er viel veel geld te verdienen aan “vitamines”. Dus werd er naar gezocht, om ze goedkoop na te maken. Moeder Natuur bleek een heel complex aan stofjes te leveren die vooral nodig zijn voor de (energie-)stofwisseling: het “vitamine B-complex” in verse groente en fruit. Laten we ze eens op een rijtje zetten:

Dit was de allereerste vitamine die werd ontdekt. Doordat de kippen van Dokter Eijkman incomplete voeding kregen konden ze het niet goed verteren. Net als de zieke mensen hadden ook de kippen de stofjes uit schilletjes nodig van de rijst!

Vitamine B1 (thiamine) is nodig om de granen of peulen waar het in zit te kunnen verteren. Mensen die zeer eenzijdig gepolijste rijst aten werden ziek. Ze kregen de ziekte beri-beri en allerlei neurologische aandoeningen. Mensen maken zelf geen thiamine aan. Het zit vooral in noten, peulvruchten en granen.

De synthetische vormen van thiamine zijn thiamine-hydrochloride of thiamine-mononitraat. Die vind je bijvoorbeeld in de Jumbo “Multivruchten Drank”.

Vitamine B2 is de meest voorkomende vitamine van allemaal en komt in alle levende plantencellen voor. Net als thiamine is ook riboflavine een co-enzym. Omdat het enzymatisch werkt verbruik je het nauwelijks. Je hebt het wel nodig, maar in minieme hoeveelheden. Het is o.a. nodig bij het verteren van koolhydraten en voor je gezichtsvermogen. Er is geen klassieke voedingsziekte die kan worden toegeschreven aan riboflavine-tekort. In plantencellen is ribo-flavine altijd gebonden aan een ander molecuul. Er zijn twee vormen van vitamine B2: flavine adenine-dinucleotide en flavine mono-nucleotide.

Riboflavine kan als ongebonden molecuul synthetisch worden geproduceerd. In die vrije vorm is de stof heel stabiel dus dat heeft de voorkeur voor kunstmatige productie. De meest kosteneffectieve productie-methode is met behulp van GMO-bacteriën en fermentatie. Vanwege de genetische manipulatie zijn hierover zorgen ontstaan.

Zo werd in 2014 nog een nieuwe gemanipuleerde bacterie-stam toegelaten, maar die goedkeuring werd jaren later in twijfel getrokken. In 2020 bleek namelijk dat deze GMO-microben en hun DNA wel degelijk in het voedsel, waaraan de vitamine was toegevoegd, terechtkwamen. Via genetische manipulatie was deze bacterie-stam drie-voudig resistent gemaakt voor anti-biotica en vormde om die reden een risico. ¹⁾

Voedingssupplementen zijn geen vervanging voor gezonde voeding, zo wordt ons steeds verteld. En elke verse plantencel bevat volop vitamine B2 in een biologisch beschikbare vorm. Toch worden er elk jaar duizenden tonnen van dit synthetische en ongebonden riboflavine geproduceerd. Het grootste deel daarvan gaat naar de bio-industrie. Je komt het ook tegen in de Jumbo “Multivruchten Drank”.

Met vitamine B3 wordt het nog wat ingewikkelder. Oorspronkelijk stond de term 'niacin' voor de afkorting van 'nicotinic acid vitamin“ ('nicotinezuur-vitamine'). Later hebben de WHO en andere instituties de term een bredere betekenis gegeven. Nu mag het worden gebruikt voor alle voorlopers van nicotinamide-adenine-dinucleotide (NAD+) en nicotinamide-adenine-dinucleotidefosfaat (NADP+), de twee co-enzymen die in ons lijf actief zijn. ²⁾

Met die herdefiniëring wordt alles weer eens op één hoop gegooid. Met de beste bedoelingen natuurlijk! Om verwarring door het publiek met gevaarlijke stoffen als 'nicotine' en 'zuur' te voorkomen. Right. Ook vitamine B3 is nodig bij de energie-stofwisseling. Maar ook bij het vormen van cholesterol en de reparatie van ons DNA is het co-enzym NAD+ of NADP+ nodig.

Belangrijk voor ons is te weten dat de natuurlijke voorlopers van NAD+/NADP+ gewoon in ons dagelijks eten zitten. Als co-enzym wordt het nauwelijks verbruikt en het zit volop in noten, peulvruchten, granen, zaden en groene groenten. Maar we kunnen het zelfs ook zelf aanmaken, mits we tryptofaan binnenkrijgen, wat weer een essentieel aminozuur is.

Niacine is gekoppeld aan de gebreksziekte pellagra die het zou kunnen voorkomen. Met die motivatie wordt het in veel landen nog steeds verplicht toegevoegd aan broodmeel. Of dat werkelijk nodig was om pellagra te laten verdwijnen is twijfelachtig. “In Italië, net als in andere Europese landen, werd de afname van pellagra deels veroorzaakt door verbeteringen in de voeding die gepaard gingen met een algemene stijging van de levensstandaard en de diversificatie van het dieet.” lezen we in dit wetenschappelijke boek uit 2020. ³⁾

De meest gebruikte en goedkoopste synthetische vorm van B3 is nicotinezuur. Deze vorm geeft ook het meeste risico. Deze synthetische vitamine wordt ook steeds meer aan frisdrank toegevoegd.

Eer zijn gevallen bekend waar dat geleid heeft tot vergiftiging. Zo ging er een 22-jarige vrouw het ziekenhuis in met acute hepatitis na een flinke dosis energiedrank. ⁴⁾ En ook een 50-jarige man werd opgenomen met een acute leverontsteking na het drinken van grote hoeveelheden energiedrankjes. ⁵⁾ In beide gevallen werd de toegevoegde synthetische niacine aangewezen als de boosdoener.

Oppassen dus met die energiedrankjes! Maar ook Jumbo “Multivruchten Drank” bevat deze toegevoegde synthetische vitamine.

Adenine werd benoemd als vitamine B4 maar bleek later toch geen vitamine te zijn. Volgens de geldende definitie is een vitamine een essentiële stof die niet door het lichaam kan worden gesynthetiseerd en daarom van buiten moet komen. Maar adenine bleek wel door het lijf te worden gemaakt en werd daarom gediskwalificeerd als vitamine. Ook adenine zit in fruit en groente.

Pantotheenzuur is ook weer zo'n stofje dat nodig is bij de energie-stofwisseling. En voor de synthese van vetten en cholesterol. Het zit in, noten, rijst, vruchten en groente. Gewoon in al ons dagelijks eten. Pantotheen komt van het Griekse woord 'pantos' en betekent 'overal'.

Maar als je wil kun je het ook als speciale capsules kopen in een potje. Het zit daarin als een zoutverbinding: calciumpantothenaat. Of je koopt een liter Jumbo “Multivruchten Drank”…

Met vitamine B6 wordt het opnieuw ingewikkeld. Eigenlijk gaat het hier over 6 stofjes, die in elkaar kunnen worden omgezet. Uit natuurlijke bronnen als groente, fruit, noten en zaden krijgen we de stof pyridoxine ook weer gewoon binnen. En naar behoefte wordt die enzymatisch in de andere stoffen omgezet.

De synthetisch vorm die wordt verkocht is pyridoxine chloride. En ja, ook deze zit in de Jumbo “Multivruchten Drank”.

Met vitamine B6 kan het erg misgaan. Het AD schreef laatst nog: “Vitamine B6 blijft een beruchte: tientallen mensen kregen last van tintelingen in handen en voeten.” ⁶⁾ Er is daarom een wettelijk maximum gehalte vitamine B6 in voedingssupplementen vastgesteld door onze overheid. Waarom het zo mis kan gaan? Daarover bericht ik je graag in een volgend blog-artikel!

Ook biotine is een co-enzym dat nodig is bij de energie-stofwisseling. Het heeft de naam vitamine B7 of B8, maar vitamine H mag ook. Inderdaad, de H van huid en haar. Ook deze vitamine krijg je gewoon binnen met noten, zaden en groenten. En dankzij de marketing-jongens zit het soms ook nog in je shampoo! En in de Jumbo “Multivruchten Drank” natuurlijk!

Vitamine B9 is weer ingewikkeld, net als vitamine B6. Folaat komt vooral voor in groene bladgroente en dankt ook zijn naam daaraan: het Latijnse woord voor 'blad' is 'folium'. Folaat is een verzamelnaam voor de diverse tetrahydrofolaten die in die stofwisseling voorkomen. Die stofwisseling is belangrijk voor celdeling en het maken van DNA/RNA. Folaat is de stof die in planten voorkomt, het is een voedingsmiddel. We halen folaat uit verse groente, fruit, granen, peulvruchten, pinda's etcetera. Folaat is niet hetzelfde als foliumzuur! Ook hierop kom ik terug in een volgend blog-artikel.

De stof para-aminobenzoëzuur is officieel geen vitamine maar wordt soms aangeduid als vitamine B10, en ook wel als vitamine Bx. De bacteriën in onze darmen maken het aan maar de stof is niet essentieel.

Foliumzuur is een onnatuurlijke stof en helemaal geen voedingsmiddel. Het komt in de natuur niet voor!

Foliumzuur is wel gemakkelijk te produceren en wordt gebruikt als supplement voor de folaat-stofwisseling. Meestal gaat dat goed en wordt het ingenomen foliumzuur inderdaad omgezet naar tetrahydrofolaat. Wellicht wordt er zelfs een open ruggetje mee voorkomen.

Maar het omzetten van foliumzuur naar folaat in ons lichaam kan ook problematisch verlopen. Heel problematisch soms. Zo lukte het een 23-jarige zwangere vrouw om zelfmoord te plegen door het nemen van 30 tot 40 foliumzuurtabletten, na een familieruzie. En dat terwijl het biologisch beschikbare folaat gewoon in alle verse groente, fruit, granen en noten zit. ⁷⁾

Ook vitamine B12 is belangrijk bij de energie-stofwisseling. En bij de aanmaak van bloedcellen en DNA. Ook hier weer gaat het om de co-enzymatische stoffen die worden gevormd uit de vitamine die wordt aangeduid met de naam cobalamine. Het bijzondere aan deze vitamine is dat het uitsluitend gemaakt kan worden door bacteriën. We vinden het nergens in het plantenrijk! Wel in dieren, die allemaal de juiste bacteriën in hun ingewanden hebben, zodat ze deze vitamine samen met de andere voedingsstoffen binnenkrijgen.

Maar het wordt nog vreemder: er wordt ons verteld dat wij mensen niet meer voldoende B12 in onze ingewanden aanmaken. Omdat we niet meer beschikken over de juiste microben. Terwijl alle andere dieren om ons heen dat wel kunnen en wij zelfs dierlijke producten consumeren, verdommen die bacteriën het om in onze ingewanden hun werk te doen! Of zoiets.

En het probleem is niet beperkt tot veganisten of vegetariërs. Het is wel iets van de laatste jaren, omdat we te hygiënisch zijn geworden, wordt er gezegd. Maar in verre landen zoals India is er niks aan de hand, terwijl daar zelfs veelal vegetarisch wordt gegeten. Bij onze ouderen is zo'n twintig procent “B12-deficiënt” en moeten daarom “suppleren”. Hoe kan dat? Daarover meer in een volgend bericht!

De B12 die door bacteriën van nature wordt gemaakt is methylcobalamine. De goedkoopste synthetische vorm is cyanocobalamine. Je kunt het kopen als supplement in een potje met pillen. En het zal je ondertussen misschien niet meer verbazen dat het ook zit in Jumbo “Multivruchten Drank”.

Over het gebruik van cyanocobalamine als supplement zijn problemen gerapporteerd. Zoals dit rapport van een 29-jarige vrouw die huidproblemen kreeg. Ook was haar zenuwstelsel aangetast, vermoedelijk allemaal als gevolg van herhaalde hoge doses cyanocobalamine. ⁸⁾

Drink Jumbo “Multivruchten Drank”! 🤣🤣🤣

Nee, grapje. Mijn conclusie is dat we gewoon al die B-vitamines, die vooral voor de juiste vertering zorgen, ruimschoots met ons dagelijkse groentje en fruithapje binnenkrijgen. Er is wel wat geks aan de hand met sommige van die B-vitamines: als mensen een tekort van B3, B6, B9/11 of B12 proberen aan te vullen, dan blijken ze zich heel paradoxaal daarmee te kunnen vergiftigen! Een logische verklaring voor dit bizarre verschijnsel is nergens te vinden. Zit daar wellicht een verband? Daarover later meer!